Cổng tam quan là gì? ý nghĩa và biểu tượng của cổng tam quan
Cổng tam quan là cổng lớn hay cửa ngỏ có ba lối đi để đi vào một nơi nào đó ta thường thấy ở chùa chiền, đền, nhà thờ họ,…



Cổng tam quan được thiết kế với kiến trúc xưa, phần chủ yếu là ba lối đi với cửa giữa thường lớn hơn hai cửa bên cạnh. Vách cổng được làm từ gỗ hay xây tường gạch hoặc bằng đá. Phía trên công tam quan được lợp mái. Hai bên lối đi của các cổng lớn và cổng nhỏ thường đắp câu đối, phần trán cửa được ghi tên chùa hay tên cửa.

Cổng tam quan được thiết kế với 2 loại : Cổng tam quan có gác và cổng tam quan kiểu tứ trụ.



Cổng tam quan có gác : Được thiết kế nhỏ chỉ làm một tầng, có nhiều nơi xây hai tầng mái hoặc xây gác bên trên. Cổng tam quan có gác được làm bằng gạch và đá thì đều có gác, dù có thể chỉ là gác giả để tạo chiều cao. Có nhiều cổng được xây thành ba tầng. Khi thiết kế gác ở trên thường dùng nơi đó để treo chuông, khánh, và trống dùng trong nghi lễ nhà chùa, đền.



Cổng tam quan kiểu tứ trụ : Cổng tam quan kiểu tứ trụ dùng bốn cột trụ biểu, hai cột trụ giữa của cổng cao hơn hai trụ bên để chia thành ba lối đi. Nối liền bốn cột trụ biểu ở phía bên trên là xà cách điệu làm trán cổng. Cũng có chùa xây dựng cổng tam quan với kết cấu kiểu tứ trụ, mái cong, tạo cho tam quan chùa dáng độc đáo, có một không hai.

Ý nghĩa tâm linh của cổng tam quan bằng đá
Cổng tam quan được xem là một nét đặc trưng trong kiến trúc cũng như văn hóa Việt. Quan niệm về cổng tam quan cũng có khác biệt giữa những giai cấp, tín ngưỡng xưa.

Cổng tam quan bằng đá theo quan niệm của Phật giáo
Trong Phật giáo ý nghĩa phổ biến nhất của cổng tam quan là tượng trưng cho ba cách nhìn của Phật giáo. Ba cách nhìn ấy bao gồm: Hữu Quan, Không Quan và Trung Quan. Trong đó Hữu Quan thể hiện cái Sắc (giả). Không Quan thể hiện cái Không (vô thường). Trung Quan thể hiện cái trung, sự dung hòa giữa Sắc và Không.

Nhưng cũng có những quan niệm khác cho rằng cổng tam quan là ý niệm về Tam giải thoát môn. Bao gồm vô tác, vô tướng, vô không để có thể bước vào cõi Niết Bàn. Khi con người hiểu rõ ý nghĩa của ba cửa này mới có thể thoát tục. Bỏ qua những thị phi, khổ đau, ai oán để tìm được sự an lạc, bình yên.

Một số quan niệm cũng cho rằng cổng tam quan là dành cho Tam bảo.

Theo quan niệm thời đại vua chúa xưa
Theo phép tắc vua chúa thời xưa cổng tam quan là để phân chia cấp bậc khi đi qua. Vua chúa sẽ đi cửa chính, quan văn sẽ đi cửa tả, quan võ sẽ đi cửa hữu. Vì lẽ đó mà tất cả các công trình đền, chùa, đình, miếu,… đều phải thiết kế cổng tam quan để đón vua chúa về thăm. Ngày thường cửa chính sẽ được đóng chỉ mở cửa hữu và cửa tả. Cửa chính chỉ mở khi có lễ hội lớn hoặc vua chúa về thăm.



Thuyết khác thì cho rằng tam quan là “tam giải thoát môn” của Thiền tông gồm cửa Không, cửa Vô tác và cửa Vô tướng (Vô nguyện). Vì vậy mà các nước không thuộc Phật giáo Thiền tông không có xây cổng tam quan làm lối vào chùa.

Cổng tam quan kiểu tứ trụ thay vì xây tường vách thì dùng bốn trụ biểu, hai trụ giữa cao hơn hai trụ bên để chia thành ba lối đi. Phía trên nối liền bốn trụ biểu là xà cách điệu làm trán cổng.

Ưu điểm của cổng tam quan bằng đá
Cổng tam quan bằng đá có rất nhiều ưu điểm như:

– Cổng tam quan được làm bằng đá nên có độ bền cao, trường tồn theo thời gian

– Màu sắc, vân đá đẹp tự nhiên, không bị phai mờ theo năm tháng

– Hoa văn chạm khắc tinh xảo sắc nét phong phú phù hợp với văn hóa tâm linh Việt, và không bị mòn theo thời gian

– Mẫu mã cổng tam quan đa dạng, kích thước chuẩn phong thủy

– Do được làm bằng đá nên không bị rêu mốc. Không bị nứt vỡ

– Mang đậm nét văn hóa tâm linh Việt Nam

Xem thêm: