https://tiengtrungkimoanh.edu.vn/don-vi-tien-te-trong-tieng-trung-that-don-gian
Nguồn gốc của chữ Phúc treo ngược, được dựa theo hay câu chuyện dưới đây:
Câu chuyện thứ nhất: có nguồn gốc từ đời nhà Thanh (1661-1911). Chiều 30 tết, quan phủ lý lệnh cho treo chữ Phúc trên những cánh cửa chính ra vào của đông cung. Có một tên lính không biết đọc chữ, nên đã treo ngược chữ Phúc. Thái tử nhìn thấy bèn nổi giận định phạt tên lính đó. nhưng quan phủ lý lại là người hiền từ, liền nghĩ cách gỡ tội cho tên lính đó. Ông biết thái tử từ lâu đã khao khát vận may để sớm lên ngôi vua, bèn tâu thái tử: chữ Phúc treo ngược là chữ PHÚC ĐẢO (chữ Đảo – 倒 trong tiếng Trung đồng âm với chữ Đáo – 到 – có nghĩa là đến). Vậy chữ phúc mà treo ngược có nghĩa là Phúc đang đến. Thái tử nghe xong rất hài lòng, liền trọng thưởng cho quan phủ lý và những tên lính ở đó. Chữ Phúc đảo ngược quả là mang lại điều may mắn cho những người đó!
Câu chuyện thứ hai: Một ông vua vào đêm 30 tết, đi vi hành quan sát cảnh dân tình ăn Tết như thế nào, thấy một nhà nọ có treo lồng đèn kéo quân, trên đèn còn vẽ cảnh tượng chế nhạo hiền thê. Vua cực kỳ khó chịu, bèn với tay đảo ngược chữ “phúc” trước nhà của người đó, lưu lại để sáng hôm sau sai quân cấm vệ đến bắt tội họ.
Về cung, thê thiếp thấy vua tức giận bèn gặng hỏi. Vua liền kể lại sự việc. hiển nhiên, hậu phi là nhân loại hiền đức nên đã sai người đảo ngược lại hết chữ “Phúc” ở mọi nhà dân. Nhờ đó, mà nhà kia không bị quân cấm vệ bắt. Như vậy cũng có thể thấy, chữ “Phúc” treo ngược lại lại điều may mắn, cứu sống gia đình kia. Câu chuyện này cũng là khởi nguồn của việc chữ Phúc treo ngược.
Chữ phúc biến hoá thành phước
Phúc và phước là từ đồng nghĩa dị âm. Chính âm là phúc. Biến âm thành phước. Vấn đề đặt ra: sự biến âm ấy diễn ra từ bao giờ? Bởi vì sao? Đâu là giới hạn?
Mọi người đều biết rằng hiện tượng “viết chệch, đọc lệch” từng sinh ra trong lịch sử Bởi vì kiêng húy. Chữ phúc bị kiêng, thoạt tiên từ thời Tây Sơn. Thoái thực ký văn của Trương Quốc Dụng (1797 – 1864) có đoạn: “Xã tôi xưa gọi là Long Phúc, Bởi vì Nguyễn Huệ có tên giả là Phúc, nên đổi gọi là Long Phú”.
Vậy là Phúc biến thành Phú, tức thay hẳn cả chữ lẫn nghĩa. Còn Phúc biến thành Phước thì giữ nguyên chữ nghĩa, chỉ đổi âm, thực sự phổ biến kể từ năm Quý Mùi 1883 – thời điểm công tử Ưng Đăng lên ngôi vua, chọn niên hiệu Kiến Phúc.
Dù đây không phải là trọng húy được triều đình chuẩn định ban bố, song từ hoàng thân quốc thích đến quan quân lẫn thứ dân thảy đều gọi kiêng. Dòng họ Nguyễn Phúc được đọc trại ra Nguyễn Phước. Theo đó, Phúc – Lộc – Thọ trở thành Phước – Lộc – Thọ; may phúc thành may phước; phúc đức thành phước đức; diễm phúc thành diễm phước, v.v.
tuy vậy, Do không phải trọng húy mà chỉ là khinh huý, nên sự biến âm đã diễn ra chẳng triệt để. Bởi vì thế cần để ý rằng trong Việt ngữ, chẳng phải bất cứ trường hợp nào phước đều có thể thay thế vừa đủ cho phúc. Ví dụ: hạnh phúc, phúc đáp, phúc âm, v.v.